آیه 23 سوره دخان
| <<22 | آیه 23 سوره دخان | 24>> | |||||||||||||||
| |||||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
(خدا فرمود) پس تو بندگان (با ایمان) مرا شبانه از شهر بیرون بر، چرا که فرعونیان شما را تعقیب کنند.
[گفتم:] بندگانم را شبانه حرکت ده؛ زیرا شما مورد تعقیب هستید،
[فرمود:] «بندگانم را شبانه ببر، زيرا شما مورد تعقيب واقع خواهيد شد.
بندگان مرا شب‌هنگام روانه كن تا از پى شما بيايند.
(به او دستور داده شد:) بندگان مرا شبانه حرکت ده که شما تعقیب می‌شوید!
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
- فاسر: سرى و اسراء: رفتن در شب، راغب گويد: «السرى: سير الليل يقال سرى و اسرى» آن در آيه با باء «بعبادى» متعدى شده، و يا باء به معنى «مع» است.
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
فَأَسْرِ بِعِبادِي لَيْلًا إِنَّكُمْ مُتَّبَعُونَ «23»
پس (به او گفتيم:) بندگان مرا شبانه كوچ بده، زيرا كه شما تحت تعقيب (فرعونيان) هستيد.
وَ اتْرُكِ الْبَحْرَ رَهْواً إِنَّهُمْ جُنْدٌ مُغْرَقُونَ «24»
و دريا را آرام پشت سر بگذار (و توقّع نداشته باش كه بعد از عبور شما آبها روى هم ريخته شود، آنگاه كه لشكر فرعون وارد شود، آبها روى هم ريخته خواهد شد). زيرا آنان غرق شدگانند.
كَمْ تَرَكُوا مِنْ جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ «25» وَ زُرُوعٍ وَ مَقامٍ كَرِيمٍ «26» وَ نَعْمَةٍ كانُوا فِيها فاكِهِينَ «27»
چه بسيار از باغها و چشمه‌ها و كشتها و جايگاه‌هاى عالى و نعمت‌هايى كه در آنها كامياب بودند به جا گذاشتند (و رفتند).
كَذلِكَ وَ أَوْرَثْناها قَوْماً آخَرِينَ «28»
و ما اين گونه (همه را از آنان گرفتيم و) آنها را به قوم ديگر به ميراث داديم.
نکته ها
«اسر» از «اسراء» به معناى كوچ دادن در شب است. «رهو» به معناى راه باز و آرام و گسترده است.
«نعمت» (با كسر نون) وسيله كاميابى است، ولى «نعمت» (با فتح نون) به معناى خود كاميابى است. «1»
كلمه‌ى «فاكِهِينَ» از «فاكهة» به معناى بهره‌گيرى از ميوه، يا از «فكاهه» به معناى مسرور بودن است.
«1». مفردات راغب.
جلد 8 - صفحه 498
رود نيل به قدرى عظيم است كه قرآن از آن به دريا تعبير كرده است.
پیام ها
1- برخى دعاها، فورى مستجاب مى‌شود. فَدَعا ... فَأَسْرِ (حرف «ف» نشانه سرعت است)
2- دعا بايد همراه با تلاش باشد. فَدَعا ... فَأَسْرِ
3- زمان در برنامه‌ريزى نقش دارد. «لَيْلًا»
4- فرار شبانه بنى‌اسرائيل به رهبرى موسى نوعى مبارزه بى‌صدا بود كه فرعون تحمّل آن را نداشت و لشگرى به تعقيب آنان فرستاد. «إِنَّكُمْ مُتَّبَعُونَ»
5- از سرزمين كفرى كه نمى‌توانيد به اهداف خود برسيد، هجرت كنيد. «فَأَسْرِ»
6- خداوند به ياران خود اطمينان و آرامش مى‌دهد. «وَ اتْرُكِ الْبَحْرَ رَهْواً»
7- هر راه بازى نشانه لطف الهى نيست، خداوند راه دريا را باز گذاشت تا فرعونيان وارد شوند و غرق شوند. وَ اتْرُكِ الْبَحْرَ ... إِنَّهُمْ جُنْدٌ مُغْرَقُونَ
8- در بسيج فرعون عليه موسى، ثروتمندان كه صاحب باغها و خانه‌هاى مجلل بودند نيز حضور داشتند. «كَمْ تَرَكُوا مِنْ جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ»
9- امكانات مادى در برابر قهر خداوند، نجات بخش نيست. كَمْ تَرَكُوا ...
10- سنّت خداوند، انقراض و هلاكت اقوام ستمگر و روى كار آمدن قومى ديگر است. «كَذلِكَ وَ أَوْرَثْناها»
11- كاميابى‌هاى دنيا زود گذر است. كَمْ تَرَكُوا ... نَعْمَةٍ كانُوا فِيها فاكِهِينَ
12- غرق شدن در عيّاشى، انسان را در صف مخالفان حقّ قرار مى‌دهد. «كانُوا فِيها فاكِهِينَ»
13- ثروت، مايه‌ى سعادت نيست، بلكه گاهى مايه‌ى هلاكت است. جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ وَ زُرُوعٍ ... أَوْرَثْناها قَوْماً آخَرِينَ
تفسير نور(10جلدى)، ج8، ص: 499
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
فَأَسْرِ بِعِبادِي لَيْلاً إِنَّكُمْ مُتَّبَعُونَ «23»
حق تعالى دعاى حضرت موسى عليه السّلام را اجابت و خطاب فرمود:
فَأَسْرِ بِعِبادِي لَيْلًا: پس سير ده بندگان مرا در شب، يعنى بنى اسرائيل را كه تابع تو هستند در شب و از اين شهر بيرون ببر. إِنَّكُمْ مُتَّبَعُونَ: بدرستى كه شما از پى درآمدگانيد، يعنى چون فرعون خبردار شود در عقب شما روان گردد، وقتى به دريا رسيدى عصا به دريا زن دريا شكافته و راهها در آن پيدا شود، تو و بنى اسرائيل از دريا بگذريد و به آن طرف رويد.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
فَدَعا رَبَّهُ أَنَّ هؤُلاءِ قَوْمٌ مُجْرِمُونَ «22» فَأَسْرِ بِعِبادِي لَيْلاً إِنَّكُمْ مُتَّبَعُونَ «23» وَ اتْرُكِ الْبَحْرَ رَهْواً إِنَّهُمْ جُنْدٌ مُغْرَقُونَ «24» كَمْ تَرَكُوا مِنْ جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ «25» وَ زُرُوعٍ وَ مَقامٍ كَرِيمٍ «26»
وَ نَعْمَةٍ كانُوا فِيها فاكِهِينَ «27» كَذلِكَ وَ أَوْرَثْناها قَوْماً آخَرِينَ «28» فَما بَكَتْ عَلَيْهِمُ السَّماءُ وَ الْأَرْضُ وَ ما كانُوا مُنْظَرِينَ «29»
ترجمه
پس خواند پروردگارش را كه اينها گروهى گناهكارانند
پس ببر بندگان مرا در شب همانا شما متابعت شدگانيد
و واگذار دريا را آرميده بجاى خود همانا آنها لشگرى غرق كرده شدگانند
چه بسيار واگذاشتند از باغها و چشمه‌ها
و كشتها و جاى خوب
و وسعتى كه بودند در آن شادمانان امر از اين قرار است
و بميراث داديم آنها را بگروهى ديگر
پس نگريست بر آنها آسمان و زمين و نبودند مهلت داده‌شدگان.
تفسير
حضرت موسى (ع) بعد از يأس از ايمان فرعونيان از خداوند مسئلت نمود كه آنها را بجزاى كفرشان برساند چون از لفظ دعا اين معنى استفاده ميشود كه صرف شكايت از قوم نبوده و جواب رسيد كه بنى اسرائيل را شبانه از مصر با خود بيرون ببر بتفصيلى كه در سوره بقره گذشت و بدانكه آنها در تعقيب شما خواهند آمد و چون دريا بامر خدا براى شما شكافته شد و شما از زمين آن عبور نموديد و بهمان حال باقى ماند مشوّش مشو كه آنها ميآيند و بشما ميرسند بگذار بهمان حال آرامش و سكون آب در دو طرف راه باقى باشد وقتى تمام آنها آمدند و در راهى كه براى تو در دريا باز شده قرار گرفتند آب دو طرف بهم متّصل
جلد 4 صفحه 625
ميشود و تمام آنها غرق خواهند شد و خداوند از حال آنها بعد از غرق خبر داده كه چه بسيار باقى گذاردند بعد از رفتن از مصر و نابود شد نشان از باغهاى خرّم و چشمه‌هاى جارى و كشتهاى پرفائده و عمارات رفيعه و مناظر حسنه و منازل مزيّنه مرتّبه و وسعت و نعمت و رفاهيتى كه در آن مشغول بعيش و نوش و تنزّه و تفرّج و تفريح و تفكّه با زنان بودند چون قمّى ره فاكهين را بمفاكهين با زنان تفسير فرموده كه بمعناى صحبت خوش و شوخى است و بعد از اين خداوند اشاره فرموده به كلمه كذالك بآنكه تا بوده چنين بوده و بعدا هم امر از اين قرار است و ما تمام آنها را بدون زحمت مانند ارث پدر نصيب بنى اسرائيل نموديم چون آنها بعد از غرق فرعون و اتباعش بمصر آمدند و تمام املاك و اموال قبطيان را متصرّف شدند با آنكه دشمنان آنها بودند و هيچ آسمان و زمينى هم بهم نخورد چون گفته‌اند فما بكت عليهم السّماء و الارض كنايه از اين معنى است و بعضى گفته‌اند مراد آنست كه از اهل آسمان و زمين كسى بر آنها گريه نكرد و مقصود بيان سوء عاقبت آنها است و بنابر اين كلام بمعناى حقيقى خود باقى است نهايت آنكه كلمه اهل كه مضاف به السّماء بوده حذف شده و در هر حال خداوند بآنها مهلت نداد و بزودى از آن قوم ستمگر انتقام كشيد و در چند روايت معتبر از ائمه اطهار تصريح شده كه آسمان و زمين بر احدى گريه نكرده مگر بر حضرت يحيى بن زكريّا (ع) و حضرت سيد الشهداء عليه السّلام و در بعضى گريه چهل روز ذكر شده و در شفاء الصّدور اين معنى بأدلّه عقليّه و نقليّه كثيره مفصّله نسبت بمظلوم كربلا عليه آلاف التحيّة و الثّناء اثبات شده كه حقّا ديدنى است و بايد مراجعه شود و كلمه رهوا ظاهرا حال است از بحر يعنى ساكن و آرام بحال خود يا شكافته و مفتوح و گشاده و آماده براى عبور.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
فَأَسرِ بِعِبادِي لَيلاً إِنَّكُم مُتَّبَعُونَ «23»
امر شد بموسي که شبانه بني اسرائيل را بردار و از شهر خارج شو فرعون و لشگريانش در تعقيب شما ميآيند.
جلد 16 - صفحه 85
فَأَسرِ اسراء سير در شب است، چنانچه در موضوع معراج حضرت رسالت ميفرمايد: سُبحان‌َ الَّذِي أَسري بِعَبدِه‌ِ لَيلًا مِن‌َ المَسجِدِ الحَرام‌ِ إِلَي المَسجِدِ الأَقصَي اسراء آيه 1. و اسراء سير دادن است که بموسي خطاب شد که بني اسرائيل را سير دهد.
بِعِبادِي همان كساني که ايمان بموسي آورده بودند برداشت و شبانه خارج شدند.
إِنَّكُم مُتَّبَعُونَ يعني شما را متابعت ميكنند يعني در تعقيب شما ميآيند فرعون و لشگريانش که شما را دستگير كنند و بكشند چنانچه شرح آن در سوره شعراء مفصلا گذشت از آيه 52: وَ أَوحَينا إِلي مُوسي أَن أَسرِ بِعِبادِي إِنَّكُم مُتَّبَعُونَ الي آيه 67: ثُم‌َّ أَغرَقنَا الآخَرِين‌َ 16 آيه مراجعه كنيد.
و خلاصه آن اينكه بعد از قضيّه سحره و بلعيدن عصاي موسي سحر آنها را بسياري از بني اسرائيل و سحره و جمعي از قبطيان ايمان آوردند بموسي فرعون ترسيد که هر روز موسي يك معجزه محير العقول اقامه كند و جمعي باو ايمان بياورند و دستگاه فرعون متزلزل ميشود خواست بفوريّت موسي را دستگير كند.
باو را فرستاد در مدائني که تحت رياست و قدرت او بود قشوني جمع آوري كرد و در تعقيب موسي و اصحابش حركت كردند، اصحاب موسي رسيدند برود نيل ديگر راه فرار نداشتند و لشگر فرعون رسيدند، اصحاب موسي گفتند:
ما الان دستگير مي‌شويم، حضرت موسي مأمور شد عصا را بدريا زد دوازده جاده پيدا شد، چون اصحاب موسي از دريا خارج شدند لشگر فرعون لب دريا رسيدند که طرفين يكديگر را ميديدند، و چون فرعون و لشگريانش وارد اينکه دوازده جاده شدند تماما يك مرتبه آب غلطيد و تمام غرق شدند لذا ميفرمايد:
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 23)- خداوند نیز دعای موسی را اجابت کرد، و به عنوان مقدمه نزول عذاب بر فرعونیان و نجات بنی اسرائیل به او دستور داده شد: «بندگان مرا شبانه حرکت ده که شما (از طرف فرعون و لشکریانش) تعقیب می‌شوید»! (فَأَسْرِ بِعِبادِی لَیْلًا إِنَّکُمْ مُتَّبَعُونَ).
اما نگران نباش، لازم است آنها شما را تعقیب کنند تا به سرنوشتی که در انتظار آنهاست گرفتار آیند.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
- ↑ تفسير احسن الحديث، سید علی اکبر قرشی، ج10، ص73
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم